Werkplaats – Het tunen van je vering

Gecontroleerd stuiteren 

Je kan de meest fantastische fiets hebben met het beste van het beste qua voorvork en demper, maar zonder een goede basisinstelling heb je er helemaal niets aan. En, ook als je die basisinstelling helemaal goed hebt, dan is er nog flink wat te verbeteren. Toegegeven, het kost je even wat tijd, maar het verschil qua werking kan enorm veel uitmaken voor je rijplezier en prestaties.  

De basis 

Er zijn in het mountainbiken nogal wat variabelen die invloed hebben op hoe die vering het beste in te stellen is. Je gewicht, rijstijl, het terrein waar je rijdt, de ophanging van je frame. Afhankelijk van de fabrikant krijg je een aardige richtlijn, maar die is gebaseerd op een gemiddelde. Hoe stem je die instelling nu echt lekker af op jezelf? 

Allereerst helpen we je graag uit de droom. Er bestaat geen perfect afgestelde vering. Het is vrijwel onmogelijk om én een ultiem comfortabele demping te hebben, maar tegelijkertijd grote klappen probleemloos op te vangen en ook nog eens hoog scoren qua efficiëntie. Kortom, iedere instelling is een compromis, zelfs met elektronica.  

In het vorige nummer namen we onze voorvork onder handen en dit is dan ook de eerste stap. Een slecht onderhouden voorvork of demper gaat nooit lekker werken. Kortom, zorg dat dat in orde is voordat je verder gaat sleutelen.  

Het instellen van je sag 

De juiste hoeveelheid ‘sag’ oftewel het inveren van je voorvork en demper door je gewicht zonder belasting is van groot belang. Te veel sag en je zakt snel door je vering, te weinig en je stuitert overal overheen. Je sag stel je in door in je normale rij outfit, inclusief helm, schoenen en rugzak/bidons plaats te nemen op je fiets. Zorg er vervolgens voor dat je zowel de voorvork als demper volledig openzet. Idealiter roep je de hulp in van een vriend(in) die je fiets vast kan houden.  

1. Duw de voorvork en achterdemper enkele malen flink in. Houd bij voorkeur alleen je voorrem in terwijl je dit doet.  
2. Keer terug naar je normale zitpositie op de fiets. Blijf stil zitten en laat je hulp de o-ringen tegen de seals aanduwen op je voorvork en demper.  
3. Ga voorzichtig van je fiets af, zodat de vering niet inveert. 
4. Meet de hoeveelheid sag. Dit doe je van de O-ring tot de afdichting.  
5. Je sag % reken je uit door de meting te delen door je totale veerweg. Vermenigvuldig de uitkomst met 100 en je hebt je percentage. 

Stel vervolgens de gewenste sag in. Normaliter zal dit rond de 25-30% liggen voor je demper, en zo’n 20% voor je voorvork. Herhaal bovenstaande procedure totdat je druk goed is ingesteld. Noteer de waardes van je voorvork- en demper zodat je deze niet vergeet. 

Afhankelijk van je rijstijl kun je met je sag gaan experimenteren. Zorg ervoor dat je een goed testparcours hebt waarbij je de instellingen kunt vergelijken. Rijd je veel agressief voorop je fiets, dan kan het zijn dat je met wat minder sag wilt rijden. Ga je te snel door je achtervering, dan zul je ook daar wat meer druk willen. Gebruik je je veerweg juist nauwelijks, zak dan in je druk. 

De basis instelling van compressie en rebound instellen 

Een voorvork en demper controleren de ingaande beweging (compressie) en de uitgaande (rebound). Afhankelijk van je voorvork- en demper zijn er nogal wat instel mogelijkheden, maar we raden je aan om ook hier weer uit te gaan van de basisinstellingen. Raadpleeg de handleiding van je fietsfabrikant, of demper- of voorvork fabrikant en controleer de instellingen. Schrijf ze weer op, zodat je weet hoe alles is ingesteld alvorens wijzigingen te maken.  

Beginnen maar – tunen 

Nu je basisinstellingen kloppen is het tijd om te testen. Hiervoor kun je het beste een test parcours uitzoeken waarvoor je jouw instellingen wilt optimaliseren. Zorg voor de juiste mix aan ingrediënten, zodat je alle voor jou belangrijke aspecten aan de tand kunt voelen. Dit parcours zul je vaak moeten rijden wil je jouw vering optimaal in kunnen stellen.  

1. De veercurve optimaliseren

Iedere instelling is hoe dan ook een compromis, maar we gaan aan de slag. Zet de O-ringen weer op hun plek, zodat je kunt aflezen hoeveel veerweg je hebt gebruikt na afloop van je run. In eerste instantie gaat het erom te kijken hoe je vering reageert op kleine- en grote klappen.  

Mijn fiets voelt te log en gaat snel door zijn veerweg 

Voelt alles wat log en langzaamaan en ‘plakt’ je fiets op de grond? Verhoog de druk in je demper en voorvork (doe dat altijd in kleine stappen). Het is een kwestie van balans om ervoor te zorgen dat je fiets nog goed reageert op kleine klappen, maar tegelijkertijd niet te snel door zijn veerweg gaat. Schrijf je uiteindelijke druk weer op.  

Mijn fiets duikt bij remmen 

Je voorvork heeft meer druk nodig. Doe dit weer in kleine stappen.  

Alles voelt hard aan 

Je voorvork en demper hebben te veel druk. Verlaag deze stapsgewijs totdat dit gevoel verdwijnt.  

Houd bij bovenstaande wijzigingen altijd één principe als richtlijn aan- de mate van actief zijn van je vering (soepel aanspreken) in de beginfase. Ben je hier tevreden over, maar mis je nog ondersteuning verder in de veerweg, dan zul je de progressiviteit van je vering moeten gaan aanpassen.  

2. Progressie wijzigen

Iedere demper- en voorvork is afgesteld op een gemiddeld gewicht, het type fiets (bij de demper) en een ‘gemiddelde’ rijstijl. Ben je zwaarder, rijd je agressief, of veel op grof terrein? Dan kan het zomaar zijn dat je aan de slag moet met ‘tokens’ waarmee je de progressiviteit kan wijzigen. Wil je een progressieve voorvork of demper, dan kun je tokens toevoegen. Op deze manier reageert je fiets nog actief op kleinere schokken, maar zal hij meer support bieden als je dieper in de veerweg gaat. En uiteraard omgekeerd, wanneer je juist wilt dat de vering minder progressief wordt. Let er altijd op dat je bij het wijzigen de progressiviteit van je voorvork of demper, je ook altijd even checkt of er nog een goede balans is tussen de voor- en achterkant. Een wijziging aan één kant heeft altijd invloed op de andere kant.  

Ga je nog te snel door je veerweg, voeg dan tokens toe aan je luchtkamer. Blijf je juist te hoog, verwijder dan een token. Noteer weer hoeveel tokens je demper en voorvork hebben in totaal.  

3. Instellen van de rebound

Je rebound instelling controleert de snelheid waarmee je demper en voorvork weer terug omhoog komen. Een te snelle rebound zorgt voor een stuiterend gevoel en dus matige demping, terwijl een te langzame rebound juist zal resulteren in het dieper- en dieper gaan van je vering.  

Instellen van de demper 

1. Begin met het volledig openzetten (snel) van je rebound. 
2. Rijd een kleine drop, of steile, grove trail op gematigde snelheid en kijk hoe de achterkant reageert.  
3. Herhaal deze test met iedere keer een wijziging van één klik op de rebound.  
4. Zodra je merkt dat de rebound eigenlijk nét te snel wordt, heb je een optimale instelling. Probeer nu je hele test sectie te rijden op normale (snelle) snelheid. Pas aan waar nodig. 

Instellen van je voorvork 

1. Begin met het volledig openzetten (snel) van je rebound. Duw nu, terwijl je op de grond staat, je voorvork krachtig omlaag en laat snel je stuur los. 
2. Stel de rebound in zodat het voorwiel niet ‘springt’.  
3. Rijd je test parcours in deze instelling, en doe vervolgens nog twee runs – waarbij je bij de ene run de rebound twee clicks trager zet en bij de andere twee clicks sneller. 
4. Doe een laatste test run met de instelling die het beste aanvoelde. Indien nodig stel je nog bij.  

Meer instellingen? Sommige dempers en voorvorken zijn voorzien van high- en low speed rebound en compressie instellingen. Fantastisch als racer, want je kunt het maximale uit je vering persen. Wel vereist dit flink wat werk om dit optimaal te krijgen. Daarnaast heeft de ene instelling invloed op de andere, wat het nog lastiger maakt. Mocht je gaan experimenteren met je high- en low speed instellingen, begin dan altijd met één van de mogelijkheden. Kortom, begin met de low speed en zodra deze naar je zin is, begin je met de high speed.

Op ander terrein 

Er is geen ‘do it all’ instelling, dus zodra je naar de bergen gaat zul je voor het beste comfort of die snelste tijd weer aan de slag moeten. Tijdens wereldbekers worden voorvorken en dempers bij iedere race ingesteld, vooral in de downhill.  

4. Low speed compressie instellen

De low speed compressie instellingen hebben voornamelijk invloed op het middelste deel van je veerweg. Merk je dat je fiets toch nog flink duikt, of te snel door dit deel van de veerweg gaat, zet dan de low speed compressie verder dicht. Je zult merken dat de vork- of demper minder actief is op kleine schokken, dus wees niet te enthousiast. Let ook op dat je de voor- en achterkant van de fiets in balans houdt qua compressie. 

5. High speed compressie instellen

De high-speed compressie heeft vooral invloed op hoe je voorvork en demper reageren op de grote klappen. Meer compressie zorgt ervoor dat je minder snel diep in je veerweg terecht komt.  

Begin bij alle compressie instellingen altijd zonder enige (extra) compressie en ga vervolgens steeds wat meer toevoegen.  

6. Noteer je instellingen

Tevreden met je setup? Noteer dan je instellingen. Op deze manier weet je altijd na een servicebeurt wat jouw sweetspot is. En ook die servicebeurten raden we je aan om bij te houden.  

Een andere fiets 

Een goed ingestelde vering zorgt voor een veel betere rij ervaring. Of je nu op zoek bent naar een snellere tijd of meer comfort, je kunt eenvoudig flinke stappen maken. Je zult merken dat het wel wat werk is om je vering te doorgronden en al die instellingen te optimaliseren. Wat hulp is zeker bij de eerste keer handig, dus ga zeker eens langs bij je lokale service center. Veel rijplezier. 

Tekst & foto’s: Irmo Keizer